1. Neque erant illae lacrimae populares magis quam nostrae, quam tuae, Q. Hortensi, quam horum qui sententiam laturi sunt. 2. Cursores, cum intra exiguum spatium de velocitate eorum iudicetur, id saepe in exercitationem decurrunt, quod semel decursuri sunt in certamine. 3. Moniti deinde consules a patribus ut, quoniam alterum ex his succedere C. Licinio, qui legatus nominatus erat, in Gallia oporteret, provincias aut compa¬rarent inter se aut sortirentur, sortiti sunt. 4. L. Paulus consul, quamquam primo statim proelio funda graviter ictus fuerat, tamen et occurrit saepe Hannibali et aliquot locis proelium restituit. 5. (Orgetorix) persuadet Castico, cuius pater regnum in Sequanis multos annos obtinuerat et a senatu populi Romani amicus appellatus erat, ut regnum in civitate sua occuparet, quod pater ante habuerat. 6. Nihil de eorum sententia dicturus sum, qui turpissimam servitutem deditionis nomine appellant, neque hos habendos civium loco neque ad concilium adhibendos censeo. 7. Caninius autem C. Antonii, quem damnaverat, filiam in matrimonium duxit et M. Colonium, a quo damnatus fuerat, rerum suarum procuratorem habuit. 8. Scipio, ubi haec obstinate credita animadvertit, omnia de industria in eum diem quo pugnaturus erat mutavit. 9. Prudentissima civitas Atheniensium, dum ea rerum potita est, fuisse traditur; eius porro civitatis sapientissimum Solonem dicunt fuisse, eum qui leges, quibus hodie quoque utuntur, scripserit. 10. Cum in captivos saeviretur a Germanis, praeclari facinoris auctor fuit Caldus Coelius, adulescens vetustate familiae suae dignissimus, qui, complexus seriem catenarum quibus vinctus erat, ita illas inlisit capiti suo ut expiraret.
1. Quelle lacrime non erano dei popolari più che nostre o tue, oh Q. Ortensio, o di questi che stanno per emettere la sentenza.
2. Gli aurighi, poiché riguardo alla loro velocità si giudica in uno spazio ristretto, nell'esercitazione percorrono spesso in velocità questo (spazio) che sono destinati a percorrere una sola volta durante la gara.
3.I consoli, dopo essere stati ammoniti dai senatori a spartirsi le province o a sorteggiarle, poiché era necessario che uno dei due succedesse in Gallia a C. Licinio, che era stato nominato ambasciatore, fecero il sorteggio.
4. Il console L. Paolo, sebbene al primo scontro immediatamente era stato gravemente ferito da una fionda, tuttavia si fece incontro più volte ad Annibale e ristabilì la battaglia in alquanti luoghi.
5. Orgetorige persuade Castico, il padre del quale aveva detenuto per molti anni il regno tra i Sequani, e dal senato del popolo Romano era stato chiamato amico, a prendere tra la sua popolazione il potere che in precedenza aveva avuto il padre.
6. Non ho intenzione di dir nulla circa l'opinione di coloro che chiamano una vergognosissima schiavitù col nome di resa; ritengo che costoro non siano da considerare alla stregua di cittadini e che non siano da ammettere al consiglio.
7. Caninio invece prese in moglie la figlia di C. Antonio, che aveva condannato, e mantenne come procuratore delle proprie cose M. Coionio, dal quale era stato condannato.
8. Scipione, quando si accorse che queste cose venivano credute con ostinazione, cambiò apposta tutti i piani per quel giorno in cui aveva intenzione di combattere.
9. Si tramanda che la cittadinanza degli Ateniesi, finché detenne il potere, fu assai avveduta, inoltre dicono che il più saggio di quella città fu quel Solone che avrebbe scritto le leggi delle quali ci si avvale ancora oggi.
10. Poiché da parte dei Germani si infieriva contro i prigionieri, fu artefice di un atto
famosissimo Caldo Celio, giovane nobilissimo per l'antichità della sua famiglia, il quale,
stretta tra le braccia la serie di catene dalle quali era legato, le strinse a tal punto alla sua
testa, che spirò.